.jpeg)
Vəli Qasımov, bu adı yəqin ki, hər bir azərbaycanlı futbol azarkeşi gözəl tanıyır. Böyük beşlik ölkərində futbol oynamış ilk azərbaycanlı. Rusiya çempionatında het-trik edən ilk xarici və poker edən ilk oyunçu. Təəssüf ki, Avropa karyerası uğurlu olmasa da, o, ölkənin futbol tarixində hər zaman xatırlanacaq bir futbolçu idi. Bu gün internetdə gəzişərkən, Vəli Qasımovun 2007-ci ildə "SportEkspress" qəzetinə verdiyi müashibə ilə qarşılaşdım və qərara gəldim ki, onu azərbaycancaya tərcümə edəm.
Vəli Qasımov
UNUDULMUŞ SƏYYAH
15 ilə yaxındır yaşadığı Sevilyada olan Qasımova zəng vurdum və telefonda ilk eşitdiyim bu oldu: “Rus dilim bir az pas atıbdırsa, bağışlayın, son vaxtlar kifayət qədər təcrübəm yoxdur”
Lakin Rusiya çempionatının 92-ci il mövsümünün bombardiri boş yerə narahat olub. Heç nəyi unutmamışdı. Amma Qasımovun özünü unutdura bilmişdi. Hətta bir vaxtlar onunla “Dinamo” və “Betis”də oynamış Andrey Kobelev də dekabrda SE səhifələrində heyrətlənmişdi: “Hazırda Qasımovun harada olduğunu heç kim bilmir...”
-Uzun müddətdir ki, sizdən xəbər yoxdur. Oynamağı nə vaxt bitirdiniz?
- Beş il əvvəl. Məşq zamanı Axillesimi (red: axill vətərini nəzərdə tutur) yırtdım. Sağalmağa bir il sərf etdim, amma zədəm çox ciddi idi və artıq 33 yaşım var idi. O vaxtdan sonra "Betis" və "Sevilya" klubunun veteran oyunçularından ibarət komandaları arasında olan oyunda oynamışam. Eyni zamanda yerli yarımpeşəkar "Helves" klubunu da çalışdırıram. Ondan əvvəl uşaqlarla işləyirdim. Həmçinin bizneslə də məşğul olmağa da imkanım olub.
-Hansı?
- Əvvəlcə videoicarə mağazası açdım. Müəyyən bir nöqtədə, onu saxlamaq faydasız oldu. Bazarda satılan çoxlu "pirat" disklər var. Sonra mənim öz barım var idi. Bütün gecəni orada oturmalı, gəlirlərə nəzarət etməli, gündüzlər yatmalı idim. Bir ildən sonra bu cür həyatdan bezdim, barı satdım. İndi öz futbol məktəbimi qurmağı xəyal edirəm. O, Portuqaliyada yerləşəcək.
-Niyə?
- İspaniyada belə məktəblər çoxdur. Burada onlar üçün tikilən məktəblər qədər uşaq yoxdur. Portuqaliyanın şimalında da uşaq məktəbləri ilə problem yoxdur, amma nədənsə cənubda problem var. Mən bu yerlərlə tanışam. Orada bir neçə il oynamışam və karyeramı Albufeyranı təmsil edən "İmortal"da bitirmişəm. Sevilyadan bu şəhərə maşınla iki saatlıq yoldur. Dostlarım futbol meydançasının tikintisi üçün torpaq ayrılacağını vəd edən bələdiyyə sədri ilə görüşümü təşkil ediblər.
-Bir çox futbolçumuz Pireneydə məskunlaşıb. Kimlə ünsiyyət qurursan?
- Heç kimlə. Hamı Sevilyadan uzaqda yaşayır. Mostovoyun yaxınlıqda, Marbellada evi var. Ötən gün onun telefon nömrəsini öyrəndim, mütləq onunla zəngləşəcəm.
- Bəs Kerjakovla?
- Bir dəfə görüşdük. Məndən ona Sevilyada mənzil tapmağı xahiş etdilər. Bütün koordinatlarımı Saşaya buraxdım və dedim: "Mənə zəng edin, sizə hər cür kömək edəcəm." Üç gündən bir matçlar - ya çempionat, ya da Kubok matçları olduğu üçün onun hələ vaxtı yoxdur.
- "Sevilya"da oynaya biləcək?
- Mütləq. Hücumçu üçün lazım olanlar Kerjakovda var. Sürət, texnika, başla oyun- hər şey var! İstənilən futbolçunun yeni ölkəyə alışması üçün vaxt lazımdır. Eyni zamanda, Saşa bəzi nüansları nəzərə almalıdır. Məsələn, ispanlar bir oyunçunun topa toxunmağa cəhd etməsini sevirlər. Yaxud forvard müdafiəçilərə təzyiq etməyə başlayanda azarkeşlərə xoş gəlir. Bəzi epizodlarda aydındır ki, futbolçunun topa çatmaq şansı azdır, amma camaat dərhal buna cəhd edən oyunçulara isti münasibət bəsləyir.
- Vətəninizə, Azərbaycana səfər edirsinizmi?
- Nadir hallarda. İndi məni Azərbaycanla bağlayan çox az şey var. Valideynlərim artıq həyatda deyil, yalnız qardaşım qalıb. Mən onu və ailəsini İspaniyaya köçürmək istəyirəm.
- Bəs Moskvaya gəlirsən?
- 2003-cü ildə orada idim. Moskvanı gələcək həyat yoldaşım Adelaidaya göstərdim.
- O ispandır?
- Bəli. Planlaşdırılmamış olsa da, yeddi ildir bir yerdəyik. Birinci həyat yoldaşımla boşanma prosesi uzandı. O da Sevilyada yaşayır, iki oğlumuz var. Hər həftə sonunu onlarla keçirirəm. Ən böyüyünün 15, ən kiçiyinin 10 yaşı var. Səhərdən axşama kimi futbol oynayırlar. Çevik uşaqlardır. Baxaq, bəlkə onlardan bir xeyir çıxacaq.
- Vəli, Yeni il ərəfəsində Andrey Kobelev redaksiyamıza gəldi və...
- (Sözümü kəsir.) Bilirəm. Dostları zəng edib onun “Sport Express”də dərc olunmuş sözlərini çatdırdılar. Deyib ki, hətta İspaniyada da Qasımovun indi harada olduğunu heç kim bilmir. Harasa yoxa çıxıb. Qəribədir, çox qəribə. Portuqaliyaya səfərlərimi nəzərə almasanız, məni Sevilyada tapmaq həmişə asandır. Qəzetlər isə mütəmadi olaraq bizim veteran komandamız haqqında yazır. Axırıncı dəfə Kobelevlə çoxdan, o, bura “Zenit”in oyunçusu kimi gələndə danışmışdım. Çox təəssüf ki, sonra bütün əlaqələrimizi itirdik. Onunla biz SSRİ gənclər yığmasından tanışıq.
- 1985-ci ildə Kostylevin rəhbərliyi altında Budapeştdə Avropa çempionatının qalibi olan yığma?
- Bəli. Finalda yunanları 4:0 hesabı ilə məğlub etmişdik. Mamuka Pantsulaya iki, mən və Kobelev hərəyə bir qol vurdu. Bu komandada müdafiənin sağ cinahında oynamışam. Kostılev irəlidə başqalarına güvənsə də, hücuma qoşulmağıma mane olmurdu. Beləliklə, Avropa çempionatında altı oyunda dörd qol vurmuşdum. Müdafiəçi üçün pis deyil, elə deyilmi?
-Əlbəttə! Yeri gəlmişkən, heç kimə sirr deyil ki, Sovet İttifaqında "lipa" yaratmaq təcrübəsi var idi. Gənclər komandalarında oynayan yaşlı gənclər. Komandanızda belə futbolçular var idi?
- Üç gürcü. Pantsulaya, Revişvili və daha biri, soyadını unutmuşam. Qalanların hamısı, o cümlədən mən 1968-ci ildə anadan olmuşam. Finaldan sonra Moskvaya çatanda məni hava limanında bütöv bir nümayəndə heyəti qarşıladı. “Torpedo”, “Neftçi”, “Dinamo” Minsk, “Metalist”in təmsilçiləri... öz klublarına keçmək üçün bir-biri ilə yarışırdılar. İkinci liqada “Mayak Xarkov”da çıxış edirdim, ona görə “Metalist”i seçdim. Məşqçi Yevgeni Lemeşko mənimlə mehriban davranırdı və məni ikinci oğlu adlandırdı. O, mənə şans verməkdən, gənc bir oğlan, əsas heyətdə meydana buraxmaqdan qorxmurdu.
- Deyirlər ki, Yevgeni Filippoviçin orijinal yumor hissi var idi.
- Bu belədir. Ən məşhur hekayə, uduzduğumuz matçdan sonra Metalist klubunun avtobusunun yanında işıqforda kanalizasiya maşınının dayandığı hadisədir. Lemeşko pəncərədən çölə baxdı və sürücüyə qışqırdı: "Salam, həmkarım!" - "Biz həmkarıq?" - təəccübləndi. "Əlbəttə," deyə Lemeşko əlini oyunçulara tərəf yelləyərək cavab verdi: "Biz eyni məhsulu daşıyırıq." Bir dəfə də hirslə dedi: “Oynamağı bilmirsənsə, bütün götünü çervonlarla örtməyinin heç bir xeyri olmayacaq”... Biz “Spartak”a 0:7 uduzanda isə, Lemeşko fəlsəfi danışmışdı, "Yeddi dəfə 0:1-dənsə, bir dəfə 0:7 uduzmaq daha yaxşıdır."
- Necə oldu ki, azərbaycanlı, 14 yaşında ölkənin yarısını gəzdi?
- Mən Gəncədənəm. “Neftçi”də ilk vaxtlar mənimlə heç kim maraqlanmırdı. Məni baxmağa aparacaqlarına söz verdilər, amma heç zəng vurmadılar. Tüpürüb Xarkova bilet aldım. Bir dostum orada oxuyurdu və onunla birlikdə yola düşdüm. Avropa çempionatındakı qələbəmizdən sonra Bakıya gəldik. Onlar məni geri çəkməyə başladılar. Məni həm yaxşı, həm də pis şəkildə inandırmağa çalışırdılar.
-Bu necə olur?
- Gəncədə olan atam hər tərəfdən təzyiq altında idi. Ona deyirdilər gəl oğlunu qaytar, bizimdir, azərbaycanlıdır. Bununla bağlı yerli şəhər partiya komitəsinin birinci katibi şəxsən bizim evə gəlmişdi. Daha sonra inandırma öz yerini valideynlərimə qarşı açıq hədələrə verdi. “Neftçi”dən atamla Xarkova gəldilər və o, məni qayıtmağa razı saldı. Bundan əlavə, əsgərlik yaşım yaxınlaşırdı.
- Bakıda “xidmət” etmisiniz?
- Bəli. Sakitcə “Neftçi”də oynayıb, hansısa hərbi hissəyə təyinat almışdım. Bir gün oraya yeni kapitan təyin edirlər. Adi bir rus insanı və, o, bütün döyüşçülərini oraya toplamaq qərarına gəlir. Futbolçu olmağım onun qətiyyən vecinə deyildi. Orduya çağırıldıqdan sonra hərbi hissədə olmalısan. O, mənim dalımca məşq zamanı komandaya gəldi. Təbii ki, məni heç yerə buraxmadılar. Bununla belə, kapitan israrlı idi. Ertəsi gün səhər bazanın qapısına əsl desant yığışmışdı. Yüzə yaxın əsgər var idi, hamısında əlində silah vardı. Camaat qorxuya düşmüşdü ki, bu nədir, müharibə?! Yox, biz Qasımovun arxasınca gəlmişik. Demək olar ki, bazanı atəş ilə almağa hazırlaşdılar.
-Bütün bunların sonu necə oldu?
- “Neftçi”dən kluba baxan Bakı Şəhər İH-nin sədri Musayevə zəng etdilər. Hər şeyi yoluna qoymağı bacardı. Və bu kapitana tez bir zamanda başqa xidmət yeri tapdılar... Tərxis olunandan sonra hər şeyin sözün əsl mənasında gözümüzün qabağında dağıldığı “Neftçi” ilə tezliklə ayrılmaq arzusunda idim. Sadəcə oradan çıxmaq çətin idi. Vladiqafqaza, Qazzaevin yanına getdim, bütün təlim-məşq toplanışlarını keçdim, amma klublar razılığa gəlmədi. 1991-ci ilin sonunda Tarxanov Daşkəndə dəvət etdi. Sonra İttifaq dağıldı, Tarxanov “Spartak”a dəvət olundu və məni də özü ilə apardı. Ancaq vətəndən uzun müddət keçidə icazə vermədilər. Yenidən zənglər və hədələr gəlməyə başladı: “Əgər gəlməsən, səni zorla aparıb Dağlıq Qarabağa döyüşməyə göndərəcəyik”. “Spartak” nəhayət, çətinliklə məsələni həll etdi, məni son anda heyətə əlavə etdilər.
- “Spartak”da az oynadınız və qol vurmadınız. İkinci dövrədə "Dinamo"ya keçdiniz və 17 matçda 16 qol vurdunuz! Bütün bunları necə başa düşmək olar?
- Oh, "Dinamo"nun necə oyunçuları var idi! Kobelev, Kalitvintsev, Tetradze. Onlar elə ötürmə edə bilərdilər ki, ayaqlarını havaya qaldırmaq kifayət idi və top qapıya uçacaqdı.
-Deməli, “Spartak”da yarımmüdafiəçi daha pisdi? Pyatnitski, Ledyaxov, Karpin ilə...
- Yaxşı, nə danışırsan! Bunlar böyük ustadlardır, artıq hamı bunu bilir. Sadəcə “Spartak”da mənim üçün heç də yaxşı olmadı. Təbii ki, çox şey şansdan asılıdır. Bir və ya iki qol vurduqda, inam yaranır - bundan sonra asan olur. Düzünü desəm, komanda yoldaşlarımın "Dinamo"dakı kimi etibarı yox idi. Baxmayaraq ki, “Spartak”da olan başqa şeyləri çox bəyəndim. Romantsevin məşqinə heyran qaldım. Hamısı toplarla işlənilən məşqlər idi. Klass! Bu, sayqak kimi krosda qaçmaqdan daha maraqlıdır. Romantsev, yeri gəlmişkən, məni buraxmaq istəmirdi. Tarasovkadakı söhbətimizi xatırlayıram. “Bəli, Vəli, hələlik sən tez-tez ehtiyatda qalırsan, amma “Spartak”da oynayacağına şübhəm yoxdur, – dedi, – amma mən səni zorla saxlamayacağam.
- Oleq İvanoviçin çıxışı sizi heyran etmədi ki?
- O vaxta qədər mən artıq özüm üçün qərar vermişdim. Xüsusi olaraq Qazzaevin yanına getdim. "Mənim" məşqçim. Mən bunu yenidən Vladiqafqazda hiss etdim. Təlim-məşq toplanışında yoldaşlıq görüşlərində 20 qol vurmuşdum. 92-ci ilin yayında o, mənə yenidən zəng edib "Dinamo"ya keçməyi təklif edəndə bir saniyə belə tərəddüd etmədim. İnstinkt mənə dedi ki, onun komandasında aparıcı rol oynayacağam. Gördüyünüz kimi, mən düzgün qərar vermişəm.
- Altı ay sonra sərgüzəştlərlə "Dinamo"dan "Betis"ə getdiniz...
- Bəli, qarışıq hekayə idi. Kobelevlə birlikdə "Betis" ilə niyyət sözləşməsi bağladıq. Andrey tezliklə ordan ayrıldı və mən “Dinamo”da mövsümöncəsi hazırlıqlara başladım. İtaliyadakı təlim-məşq toplanışında “Atalanta” ilə oynadıq – 4:4, mən poker etdim. Bundan sonra "Atalanta"nın prezidenti stadionda mənə hazır müqavilə verdi. "Mən artıq Betis ilə bəzi sənədləri imzalamışam" deyirəm. "Narahat olmayın," cavabında eşidirəm, "bizdə oynamaq istəyiniz varsa, hər şeyi həll edəcəyik." - "Əlbəttə var, İtaliyadan kim imtina edər?" Üstəlik, "Betis" ikinci divizionda ilişib qalmdışdı. Təəssüf ki, heç nə alınmadı. Detalları bilmirəm. İtaliya variantı uğursuzluğa düçar olandan sonra “Dinamo”da qalmaq istədim. Amma klub izah etdi ki, geri dönüş yoxdur. "Betis"də məni gözləyirlər.
- Rusiyanı tərk etmək səhv idi?
- Yüz faiz! Burada gözə dəysəydim, Rusiya millisinə də dəvət oluna bilərdim...
-Bəs siz razı olardınız?
- Əlbəttə. Birincisi, Rusiya mənim üçün yad ölkə deyil. Bəli, mən Gəncədə doğulmuşam, atam azərbaycanlı, amma anam rusdur. İkincisi, Rusiya və Azərbaycan yığmalarının səviyyəsini müqayisə etmək gülüncdür. Ona görə də Azərbaycan yığmasında oynamağa həvəsim yox idi.
-Xaricdə özünüzü daha parlaq göstərməyə sizə nə mane oldu?
- Zədələr mənə əzab verirdi. Altı ay oynayırdım, altı ay müalicə alırdım. "Betis" və "Albasete"də də belə idi. Mən də eyni Kobelev kimi məmnuniyyətlə qayıdardım. Şayiələrə görə, 90-cı illərin ortalarında "Dinamo" mənə maraq göstərdi, heyf ki, konkretliyə çatmadılar. Və mən özüm soruşmağa öyrəşməmişəm. Portuqaliyaya köçdüm. “Setubal”, “Vitoriya”, “İmmortal”... Yaxşı pul qazandım, bu mənada şikayətlənmək günahdır, baxmayaraq ki, bir futbolçu kimi daha böyük nailiyyətlər əldə edə bilərdim.
-İndi sizdə ispanlaşma var?
- Onlardan ancaq yaxşı keyfiyyətləri mənimsəməyə çalışıram. Amma bu günə kimi öyrəşmədiyim şey onların səliqəsizliyidir. Onlar punktual deyillər və tez-tez sözləri küləyə atırlar. Mən də ispanlar kimi tutmağı bilmirəm. Hətta özünə dost deyən insan da asanlıqla aldada bilər.
-Siesta yəqin ki, sizin üçün artıq müqəddəsdir?
- Əvvəllər oynayanda gün ərzində həmişə bir-iki saat yatırdım. Məşq zamanı çox yorğun idim. Amma indi yorulmağa yer yoxdur. Və bu siestaya nə ehtiyacım var?
Müsahibə aldı Aleksandr Krujkov